جلسه اول دوره CCNA Collaboration

توسط

31 شهریور 1400

1275

جلسه 1

تاریخچه

برای شروع جلسه اول دوره CCNA Collaboration بهتر است مختصری در خصوص تاریخچه Voip صحبت کنیم. اولین قدم مستقیم به سمت NVP (Network Voice Protocol) یا همان پروتکل صدا در شبکه VoIP بود که نشان داد امکان برقراری ارتباط صوتی از طریق یک شبکه وجود دارد. در سال 1973، NVP با موفقیت برای کپسوله کردن و مدیریت پکت های صوتی مورد استفاده قرار گرفت و اولین تماس تلفنی از طریق شبکه انجام شد.

در حالی که این نوآوری (جایگزینی دیجیتال برای تلفن های آنالوگ سنتی) خود انقلابی به شمار می‌رفت، با این حال فناوری های شبکه در این زمینه بسیار محدود بودند. با توسعه فناوری های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و پروتکل های شبکه و اینترنت، برنامه های صوتی مبتنی بر IP یا همان VoIP نیز توسعه یافتند. تا سال 1995 (یعنی پس از 20 سال)، VoIP شکل گرفت. VocalTec نرم‌افزار جدیدی ارائه کرده بود که به هر کسی امکان می‌داد تا یک سخت‌افزار اضافی، کامپیوتر خانگی خود را به تلفن تبدیل کند.

نرم‌افزار VocalTec برای اجرا بروی کامپیوتر خانگی طراحی شده بود. یک کارت صدا، میکروفون و بلندگو بوسیله پروتکل H.323 به کاربران این امکان را می‌داد که بتوانند در بستر شبکه با یکدیگر صحبت کنند. هر چند کیفیت این تماس ها جذاب نبود، اما هزینه ای برای کاربرانش ایجاد نمی‌کرد.

در سال 1998 تماس های VoIP رشد قابل ملاحظه ای داشت، به طوری که 1 درصد تماس ها در آمریکا را در بر گرفت. در این حین نیز، بسیاری از شرکت های بزرگ که بیشتر کار مخابراتی انجام میدادند، مانند اریکسون، آلکاتل لوسنت، مای تل و … شروع به ارتقاء سرویس های این حوزه کردند.

در این رقابت، سیسکو به دلیل پیشرفت های قابل توجه، ارائه استانداردها، نرم‌افزارهای وسیع در این زمینه، به عنوان یکی از رقبای اصلی این تکنولوژی خود را مطرح کرد. باتوجه به گسترش روز افزون درخواست برای این سرویس و ارائه سرویس های جدیدتر، مدرن تر و وسیع تر، دوره های آموزشی نیز شروع شد.

در ابتدا، آموزش های VoIP در قالب دوره CCNA آموزش داده می‌شد و دوره بعدی، CCNP Voice آموزش داده می‌شد. با توجه به وسیع شدن مطالب تمامی دوره ها مانند routing&switching، VoIP و امنیت، مطالبی آموزشی از یکدیگر جدا شدند و دوره ای به نام CCAN Voice ایجاد گردید. با توجه به پیشرفت هر روزه اینترنت و افزایش چشمگیر پهنای باند، مبحث ویدئو به مبحث داغ تبدیل شد. این امر باعث ایجاد دوره های Video در کنار دوره های Voice شد اما نهایتا به دلیل مشترک بودن بسیاری از مباحث این دو دوره، یک دوره ترکیبی به نام Collaboration ایجاد شد.

در زیر مروری کلی بر دوره های شبکه در سیسکو می‌کنیم.

قسمت CCT Collaboration شامل یک دوره CLTECH 100-890 است و قسمت CCNP Collaboration از 6 دوره تشکیل شده است.

ساختار سنتی سانترال

در ساختار قدیمی بر پایه سانترال، سیستم مرکزی یا همان سانترال دارای پورت هایی است که بروی آنها نوشته شده است Ext یا FXS. این پورت ها به تلفن متصل است. نام استاندارد تمامی پورت های Ext، FXS است. پورت دیگری به نام CO وجود دارد که به خط شهری یا PSTN (Public Switch Telephony Network) متصل است. نام استاندارد CO نیز FXO است.

FXO پورتی است که بوق را می‌گیرد و FXS پورتی است که بوق ایجاد می‌کند. سوئیچینگ در قسمت PSTN نیز توسط سوئیچ های مخابراتی که متفاوت از سوئیچ های شبکه است انجام می‌شود.

شماره مربوط به خط تلفن است و ارتباطی به تلفن ندارد. دستگاه سانترال نیز به خط تلفن شماره داخلی می‌دهد. به این معنی که اگر تلفن خود را به پریز دیگری در داخل شرکت بزنید، داخلی آن تلفن تغییر می‌کند.

AA: Auto Attendant (منشی تلفنی)

کار سانترال، مدیریت ارتباطات است و مداری ارتباط برقرار می‌کند که اصطلاحا می‌گویند ساختارش Circuit-Switching (CS) است. هر ارتباط یا زوج سیم به سمت سانترال یک مدار در نظر گرفته می‌شود.

سانترال نیز برای برقراری ارتباط مدارها را به همدیگر سوئیچ می‌کند. این مدارها بروی 48 V-DC کار می‌کند. هنگامی که تماسی برای تلفن وجود دارد، یک سیگنال AC بروی یک فرکانس مشخص، بروی خط ارسال می‌شود و در این حالت تلفن متوجه می‌شود که باید زنگ بخورد. زنگ خوردن، مشغول بودن، no answer بودن، هر کدام سیگنال های خاص خود را دارند. تمام این اتفاقات موارد سیگنالینگ است و ارتباط که برقرار می‌شود، مدار کامل شده است که صدا امکان انتقال می‌یابد.

VoIP

طراحی سیستم های تلفن Voice over IP بر این اساس بوده است که کاربر در عین حالی که سرویس های به مراتب بیشتری به نسبت ساختار سنتی می‌گیرد اما همزمان درگیر و متوجه تغییرات زیادی نشود.

ساختار اکثر VoIP ها به این گونه است که یک سیستم نرم‌افزاری به نام Call Processing Center وجود دارد که کارش کار سانترال یا PBX را به صورت نرم‌افزاری انجام می‌دهد. Call Processing Center در داخل شبکه قرار می‌گیرد و تلفن های VoIP نیز به شبکه متصل هستند و به این سیستم نرم افزاری را از طریق پروتکل های IP متصل شده و داخل Call Processing Center رجیستر می‌شوند.

برای ارتباط یک شبکه IP Telphony با شبکه های دیگر مانند PSTN از دستگاهی به نام Voice Gateway استفاده می‌کنیم. برای شبکه های کوچک، مدلی وجود دارد که Call Processing Center بروی روتری که نقش Voice Gateway دارد پیاده سازی شده است. در سیسکو به این نسخه، اکسپرس گفته می‌شود. تا نسخه 6 نام این سیستم، Cisco Call Manager یا CCM بود که نام آن از نسخه 6 به بعد به Cisco Unified Communication Managemer (CUCM) نام گرفت. نسخه های که هایی که Call Processing Center بروی Voice Gateway قرار داده شده است نیز که اکسپرس بودن به نام CUCME هستند.

کار Voice Gateway تبدیل ساختار Circuit-Switching به Packet-Switching است که نام تجاری آن Packet Voice DSP Module یا PVDM است. DSP نیز مخفف Digital Signal Processor است.

در صورت روشن کردن روتر، از طریق LED هایی که زیر آنها نوشته شده است PVDM، مشخص می‌شود بروی آن ماژول PVDM وجود دارد یا خیر. برای تکمیل این ماژول کارت پورت خروجی نیز باید خریداری شود.

این ماژول ها بروی روترهای 2000 و بروی IOS ورژن 12.2 (8)T به بعد به بالا قابلیت نصب دارند. کار به عنوان Voice Gateway فقط کار روتر است و نمی‌توان آن را بروی سوئیچ نصب کرد. در IOS های ورژن 12 برای سرویس ابتدایی تلفن لایسنس نیاز نبود، اما در IOS ورژن 15 لایسنس UC (Unified Communication) برای روتر خریداری شود.

بارزترین ویژگی VoIP از بین بردن محدودیت های فیزیکی است. در سناریو سنتی، چنانچه با داخلی شما تماس گرفته شود، به دلیل عدم دسترسی به تلفن خود امکان پاسخ گویی ندارید، اما با VoIP و دسترسی تلفن هوشمندتان به اینترنت، می‌توانید داخلی خود را از طریق نرمافزارهای متنوع به داخلی خود در هر جای دنیا دسترسی داشته باشید.

یکی دیگر از ویژگی VoIP ادغام سرویس هاست. به عنوان مثال، Voice mail می‌تواند به mail box متصل باشد و می‌توانید، تماس های از دست رفته، پیام ها متنی و صوتی را از طریق ایمیل خود بررسی کنید.

سیسکو یونیتی کارهایی مانند منشی تلفنی، Voice mail و IVR (Interactive Voice Response) (پاسخگوهای خودکاری که می‌تواند با دریافت اطلاعات وارد شده توسط شماره گیری مشتری، به آن مشتری اطلاعاتی بدهد را IVR انجام می‌دهد. به عنوان مثال با وارد کردن شماره تلفن خود، می‌توانید از میزان بدهی خود اطلاع پیدا کنید.) را انجام می‌دهد.

در کنار سیسکو، نرم‌افزارهای دیگری هم هستند که کار Call Proccessing Center را انجام می‌دهند. معروف ترین مدل Open Source آن‌ها Asterisk است.

نسخه نرم‌افزاری کلاینتی IP Telephony سیسکو Cisco IP communicatore نام دارد که می‌توان با نصب آن بروی سیستم، بدون نیاز به تلفن سخت افزاری، اقدام به برقراری ارتباط در داخل و خارج از شرکت (در صورت وجود Voice Gateway) نمایید.

راه‌اندازی ابتدای سرویس تلفن در سیسکو

برای راه‌اندازی ابتدایی سرویس تلفن در سیسکو از دستور telephony-service setup استفاده می‌کنیم.

پس از اجرای این دستور، برای تنظیم این سرویس، سوالاتی پرسیده می‌شود:

با توجه به اینکه امکان استفاده از تلفن های غیر نرم‌افزاری وجود دارد، و بایستی به این تلفن ها نیز مانند تمامی دستگاه های داخل شبکه IP داده شود، روتر سوال می‌پرسد که آیا سرویس DHCP را راه‌اندازی کند یا خیر؟

تنظیمات سرویس تلفن را شروع کنیم: بله

مشخص شدن اینترفیسی از دستگاه که به عنوان source در تلفن استفاده می‌شود

بروی چه پورتی کار کند: در حال حاضر، پورت پیش فرض که با Enter کردن گزینه پیش فرض انتخاب می‌شود.

مشخص کردن تعداد IP Phone بروی دستگاه. حداکثر تعداد تلفنی که می‌توانیم در شبکه داشته باشیم که به سرور متصل و رجیستر شوند و کار کنند به پلت فرم بستگی دارد. در این قسمت 500 تلفن انتخاب می‌کنیم تا جواب دستگاه را بررسی کنیم. دستگاه درخواست را رد کرده و مشخص می‌کنید که این پلت فرم (روتر 2811) حداکثر می‌تواند 42 دستگاه را قبول کند. این تعداد به IOS ربطی نداشته و در ارتباط با سخت‌افزار است. علت تعریف این بیشینه تعداد شماره این است که دستگاه برایش پردازش رزرو می‌کند.

تعریف Dual-Line: به ازای هر خط می‌توان دو کانال دریافت کرد. یعنی امکان پشت خطی وجود داشته باشد یا خیر. در صورت فعال کردن این ویژگی به ازای هر شماره، دو کانال تعریف می‌کنیم. یکی کانالی که در حال صحبت است و دیگری کانالی که نفر دوم می‌تواند در انتظار قطع شدن تماس اول باشد.

قسمت بعدی، انتخاب زبان بروی IP Phone است.

Call Progress Tone، به پاسخگوی خودکاری گفته می‌شود که در برخی مواقع پیغام هایی را برای تماس گیرنده پخش می‌کند. به عنوان مثال، با شخصی تماس گرفته اید، اما در دسترس نیست. این قسمت کار Call Progress Tone است.

در قسمت بعدی، شروع شماره تلفن ها را مشخص می‌کنیم.

سرویس DID (Direct-Inward-Dial) بعدا توضیح داده می‌شود.

Forward کردن تماس هم بعدا توضیح داده می‌شود.

در نهایت نیز سوال می‌شود که آیا می‌خواهید تنظیماتی را که انجام داده اید، تغییر دهید. و نهایتا فرآیند تنظیمات شروع می‌شود.

پس از انجام تنظیمات، می‌توان کلاینت ها یا همان IP Phone ها را به سرور VoIP متصل کرد تا رجیستر شوند.

در تب Network از قسمت Preferences، گزینه Use These TFTP Servers را انتخاب کرده و IP آدرس سرور را در آن وارد می‌کنیم. علت اینکه سرور VoIP در تنظیمات TFTP نامیده است، این است سرور VoIP برای برقراری ارتباط TFTP سرور می‌شود.

پس از این، Software IP phone یکبار ریست می‌شود.

پس از رجیستر شدن تلفن، شماره داخلی آن نیز نمایش داده می‌شود.

هر کدام از تلفن ها می‌توانند چندین خط یا line داشته باشند. تعداد این line ها کاملا بستگی به سخت‌افزار دارد. در نرم‌افزار شبیه سازی شده VoIP سیسکو line ها در سمت راست نرم افزار قرار دارند.

یکی از تفاوت های تلفن های سنتی این است که آنها فقط قابلیت دریافت یک شماره می‌توانند داشته باشند. البته این رفتار به دلیل Circuit-Switch بودن مدل ستنی است که هر خط یا مدار فقط می‌تواند یک شماره داشته باشد.

پس از متصل شدن تلفن ها به سرور VoIP که در اینجا همان دستگاه روتر است، در صورتی که از دستگاه show running-config بگیریم، شماره های داخلی اختصاص داده شده به تلفن ها نمایش داده می‌شود.

در صورتیکه تلفن سخت‌افزاری در شبکه ای قرار که DHCP در آن وجود ندارد و بروی VoIP نیز ست نکرده ایم که به دستگاه ها IP بدهد، می‌توان در قسمت Setting و Network Configuration تنظیمات IP را انجام داد.

البته در تصویر بالا به دلیل نرم‌افزاری بودن مدل تلفن، قسمت Network Configuration وجود ندارد. تصویر زیر، نمونه ای این تنظیمات در تلفن واقعی نمایش داده شده است

برای باز کردن از حالت قفل که بتوان تنظیمات را بروی تلفن انجام داد، کد **# را که وارد کنیم، امکان انجام تنظیمات داده می‌شود.

تنظیمی به نام Ephone یا Directory Number (Ephone DN)

زمانی که تنظیمات ابتدای سرور VoIP راه‌اندازی می‌شود، به ازای هر تلفنی که درخواست اتصال به سرور را دارد یک دایرکتوری به ephone تخصیص داده می‌شود که شامل اطلاعاتی مربوط به آن داخلی است.

مشخصه هر تلفن برای رجیستر شدن MAC آدرس است. به همین علت، زمانی که تلفنی رجیستر شود، MAC آدرس اش و اطلاعاتی دیگری مانند نوع تلفن و تعداد داخلی هایی که گرفته و می‌تواند بگیرد در یک ephone ثبت می‌شود. به عبارت دیگر، شماره به DN داده می‌شود و DN به یکی از داخلی هایی که گوشی می‌تواند داشته باشد (button) تخصیص داده می‌شود. تفسیر button 1:1 این است که دستگاهی با MAC آدرس نمایش داده شده بالا، button 1 اش به dn 1 مپ یا رجیستر شده است که دارای شماره 100 است.

نکته: dual-line بودن یا نبودن به DN ربط دارد نه به ephone.

این روش راه‌اندازی تلفن ها که پس از متصل کردن تلفن ها به شبکه سرور VoIP را پیدا کرده و رجیستر شده و شماره دریافت کردند را auto register می‌گویند. در صورتیکه بخواهیم DN دیگری اضافه کنیم، از دستور ephone-dn 30 استفاده می‌کنیم. در صورتیکه تعداد DN ها به مقدار بیشینه خود نرسیده باشد امکان اضافه کردن وجود دارد.

برای اضافه کردن این مقدار می‌توان در قسمت telephony-service از دستور max-dn استفاده نمود.

این سیستم، 42 تلفن و 144 DN پشتیبانی می‌کند. این ها محدودیت هایی است که بروی سیستم های اکسپرس وجود دارد. در نسخه های stand-alone این محدودیت ها وجود ندارد.

برای اینکه به صورت دستی یا manual بخواهیم یک شماره به یک خط یک تلفن اختصاص دهیم، در ابتدا یک DN ایجاد کرده و به آن شماره تخصیص می‌دهیم، سپس آن DN را به یک خط یک تلفن تخصیص می‌دهیم.

برای اینکه تلفن مورد نظر تنظیمات جدید را دریافت کند باید ریبوت شود. برای ریبوت کردن به صورت دستوری، در قسمت Setting کد **#** را وارد می‌کنیم.

برای ریبوت کردن تلفن می‌توان در سرور در قسمت ephone نیز از دستور restart نیز استفاده نمود. پیش از restart کردن تلفن داخلی را از خط 2 نیز به 3 منتقل می‌کنیم.

دستور دیگری نیز برای ریبوت کردن دستگاه به نام reset وجود دارد که تقریبا همان کار را انجام می‌دهد.

دستور restart فقط تنظیمات را تغییر می‌دهد، اما reset تلفن را ریبوت می‌کند. زمان‌هایی که نیاز به تغییر frameware باشد، دستگاه باید به صورت سخت‌افزاری ریست شود که دستور reset کاربرد دارد، اما برای تغییر تنظیمات از دستور restart استفاده می‌کنیم.

کدینگ چیست؟

برای تبدیل سیگنال های آنالوگ به دیجیتال، برنامه های خاصی وجود دارند که از سیگنال آنالوگ نمونه برداری می‌کنند تا نمونه دیجیتالش را بدست آورند. مدل نمونه گرفتن کاملا بستگی به کدکی دارد که استفاده می‌شود. هر چقدر میزان نمونه برداری بیشتر باشد، مدل دیجیتال شبیه تر به مدل آنالوگ است اما حجم دیتای بیشتری نیز استفاده می‌شود. به مدل های مختلفی که نمونه برداری را انجام می‌دهند کدینگ و دی کدینگ گفته می‌شود.

برخی تنظیمات، مربوط به تلفن است مانند چه شماره ای برای چه خطی از چه تلفنی باشد، اما بعضی از تنظیمات مانند اینکه زمانیکه تماس گرفته می‌شود چه نامی در تلفن مقصد نمایش داده شود به Call Processing Center مربوط است. این قدرت تفکیک می‌تواند به درک برخی موارد کمک کند. به عنوان مثال زمانی که تنظیمی باید به تلفن منتقل شود، دستگاه باید restart شود تا این تنظیمات اعمال شود، اما در زمانی که تنظیمات مربوط به Call Processing Center است نیاز به restart دستگاه نیست.

برای نمایش ephone ها از دستور show ephone استفاده می‌کنیم.

برای درج اطلاعات اضافه در کنار خطوط موجود بروی تلفن، می‌توان در تنظیمات ephone اطلاعات نمایشی را با استفاده از دستور label می‌توان وارد نمود. با توجه به اینکه این تنظیم باید بروی دستگاه تلفن اعمال شود، باید یکبار دستگاه برای گرفتن تنظیمات ریست نرم‌افزاری شود.